Анастасія Капуцінская з сям'ёй
Сям'я Капунцінскіх, Беларусь, 1 мая 1984 года: (сядзяць злева направа) Міша, Анастасія, Барыс і Валя; (стаючы) Вова.
IHMEC: ласкава прадастаўлена Yevel Sorsher.
Анастасія Капуцінская з сям'ёй
Сям'я Капунцінскіх, Беларусь, 1 мая 1984 года: (сядзяць злева направа) Міша, Анастасія, Барыс і Валя; (стаючы) Вова.
IHMEC: ласкава прадастаўлена Yevel Sorsher.

Анастасія Капусцінская

Яд Вашэм прысвоіў званне Праведнікаў народаў свету некалькім тысячам чалавек у краінах былога Савецкага Саюза. Праведнікі Міхаіл і Анастасія Капусцінскія (з Беларусі) выратавалі жыхара Мінскага гета Евеля Соршэра, які ўратаваўся ад забойстваў і ўцёк. З сакавіка па снежань 1942 года сям'я Капусцінскіх хавала Евеля ў сваёй хаце ў вёсцы Бараўляны, што ў адзінаццаці кіламетрах ад Мінска. Вось іх гісторыя:

У нашу вёску Бараўляны фашысты сагналі каля двухсот яўрэяў. Змясцілі іх у вялікім старым хляве. У асноўным гэта былі дарослыя і пажылыя людзі. Яўрэяў вывозілі на рабскую працу, а потым бязлітасна расстрэльвалі. Многіх забілі прама ў вёсцы, па прадастаўленаозе на працу ці вяртаючыся з працы. Многіх яўрэяў кудысьці вывезлі, а неўзабаве і зусім зніклі.

Не шкадавалі немцы і мясцовых жыхароў. Яны маглі забіць любога, калі заўгодна, проста так. Калі нешта не падабалася, стралялі. У такіх умовах мы пражылі тры гады акупацыі.

Аднойчы ў сакавіку 1942 года, калі ўжо сцямнела, нехта зайшоў да нас у хату і ціхенька пастукаў у акно. Гэта быў Евель Соршэр. Мой муж Міша зацягнуў яго ў пакой. Евеля было цяжка пазнаць. Апрануты ў лахманы, ён быў неверагодна брудны і худы, а валасы зараслі. Міша кажа: «Насця, нагрэй вады. Калі хто яго ўбачыць, то здагадаецца, што гэта яўрэй, які ўцёк з гета».

Я нагрэў ваду. Міша дапамог Евелю памыцца, а потым пагаліўся і даў чыстае адзенне. Мы яго таксама кармілі. Ён быў настолькі знясілены і слабы, што не мог гаварыць. Евелю паступова станавілася лепш. Ён расказваў пра свае пакуты ў гета: як ён увесь час быў галодны і колькі разоў яго бязлітасна білі. Нарэшце павялі яго на расстрэл, але, на шчасце, ён уцёк. Было дзіўна, што ён выжыў. Ён быў яшчэ зусім маленькі хлопчык.

Евеля мы хавалі да снежня 1942 года — то ў склепе, то на гарышчы, то ў хляве. Мы ўвесь час баяліся, што або немцы, або нашы суседзі раскрыюць нашу таямніцу. За прытулак яўрэяў фашысты расстрэльвалі цэлую сям'ю, часам нават цэлыя вёскі. Ішлі немцы па вуліцы, і маглі ўварвацца ў любую хату, зазірнуць ва ўсе куткі і забраць усё, што спадабаецца, ці забіць каго не заўгодна.

У снежні стала зразумела, што хаваць Евеля ўжо немагчыма. Фашысты пачалі арыштоўваць вяскоўцаў; шукалі партызан і яўрэяў. Міша сказаў: «Ну, што будзем рабіць, Евель? Гэта стала вельмі небяспечна і для вас, і для нас». Евель доўга не думаў. Ён не хацеў нарабіць непрыемнасцей. Ён сказаў: «Я дачакаюся цемры і пайду. Паспрабую даехаць да перадавой». Мы далі яму ежу і куртку на дарогу, а на развітанне са слязамі абнялі. Бо ён быў нам дарагі, як родны сын. Мы не чакалі яго зноў убачыць.

3 ліпеня 1944 года прыйшло доўгачаканае вызваленне. Нас вызвалілі. Мужа адразу адправілі на фронт. Дзеці мае, Барыс і Валя, засталіся ў вёсцы. Міша быў паранены на перадавой і вярнуўся ў жніўні 1945 года. Пасля доўгага лячэння ў шпіталі мы вырашылі ехаць у Мінск. Горад быў цалкам разбураны, але ў ім было яшчэ шмат магчымасцей. На Дабралюбава, побач з Соршэрамі, нам далі зямлю пад будаўніцтва дома. Іх дом цудам перажыў вайну, і яны вярнуліся ў яго пасля.

Міша зноў стаў працаваць слесарам па швейных машынах на заводзе «20 год Кастрычніка», а Евель, які таксама быў слесарам, працаваў у кааператыве «Пралетарый». Наша сяброўства аднавілася. Усе святы, дні нараджэння, вяселле Евеля і Доры мы адзначалі разам. Мы часта сустракаліся, каб проста пагаварыць і ўспомніць тое, што перажылі разам.

Бацькі Евеля заўсёды дзякавалі нам за выратаванне іх сына. Мы зрабілі гэта цалкам свабодна, з любові да яго і ўсёй душой сваёй чалавечай. Мы самі многае перажылі ў жыцці, і таму разумелі і спачувалі гору іншых.

Напісала Анастасія Капусцінская, Не пачута, не забыта: т. I , 2017 год

Перайсці да зместу